چکیده

در جامعه‌شناسى‌ اخلاق، سعى‌ مى‌شود با درک ساخت اجتماعى و نظام کنش اجتماعى به فهم چرایى و چیستى وضعیت اخلاقى دست یافته شود. فارابی اندیشمند مسلمانی است که در برخی از آثار خود از منظر جامعه‌شناسى اخلاق به تفصیل، روابط اخلاق و ساخت جامعه را تجزیه و تحلیل کرده است. بازخوانی آثار اندیشمندان مسلمان، زمینه ی تولید علم براساس فرهنگ اسلامی و بومی را فراهم می آورد.

پرسش از روابط بین اخلاق و ساخت اجتماعی در اندیشه ی فارابی، محور اصلی این تحقیق است. با روش هرمنوتیک به آثار فارابی مراجعه نموده و پس از طرح پرسش های پژوهش بر آن، به استخراج پاسخ اقدام می نماییم. فارابی از یک سو نگاهی اخلاقی به شکل گیری زیست اجتماعی و طبقه بندی جوامع دارد و از سویی دیگر، نظام اخلاقی را متأثر از مدل حکومت، طبقه حاکم، شغل و تقسیم کار، گروههای همسالان، نوع معماری مسکن و شهرسازی و وضعیت جغرافیایی و آب و هوایی و ... می داند.

کلید واژه: فارابی، اخلاق، ساخت اجتماعی، کجروی

فصلنامه معرفت فرهنگی اجتماعی – سال هفتم، شماره 1 (پیاپی 25)، زمستان 1394    .

متن کامل مقاله   :

http://marefatefarhangi.nashriyat.ir/node/252

http://www.farsnews.com/13950527000024

سعید مقدم

کنترل مستقیم هر یک از دو زوج بر رفتار طرف مقابل، بویژه رفتارهای جنسی خارج از چارچوب ازدواج، امری است که در بسیاری از فرهنگ های گذشته و حال به چشم می خورد، هر چند به دلیل عواملی مانند قدرت، این کنترل بیشتر از سوی مردان نسبت به زنان اعمال شده است.(بستان، 1391، ص35)    

در اندیشه ی امام سجاد (ع) کنترل رفتارهای جنسی یکی از حقوق همسران به شمار می آید و البته این حق در انحصار شوهر نیست. هرگاه یکى از دامادهاى امام سجّاد (علیه السّلام) داخل منزل وى مى‌گردید، امام سجّاد علیه السّلام خطاب به داماد خود مى‌فرمود: خوش آمدى، که تو هم تأمین کننده هزینه هاى خانواده خود و هم، نگه دارنده ناموس خود از شرّ هواهاى نفسانى و اجانب هستی. همچنین حضرت در رسالة حقوق به نقش کنترلی زن اشاره و از وی با عنوان «واقیه» به معنای نگهدار همسر یاد می‌کند. امام سجاد (ع): و امّا حقّ همسرت- که با پیوند زناشوئى زیردست تو شده- این است که بدانى خداى عزّ و جلّ او را مایه آرامش و راحتى، و همدم و نگهدار تو ساخته.(حرانى،‌ 1404، ص 262)در این نوشتار به برخی از عوامل کنترل همسران در اندیشه ی امام سجاد (ع) اشاره می کنیم : ادامه مطلب...

چکیده

فهم دقیق و درست جریان های علمی بدون شناخت زمینه های وجودی آنها دشوار است و در مواردی موجب برداشت های ناصواب از آنها می شود. هدف این پژوهش بررسی روش شناسی بنیادین تکوین جریان سیاست نامه نویسی در دورة میانه است تا با مشخص شدن زمینه های معرفتی و غیرمعرفتی آن، بستر فهم درست و نقد این دانش فراهم آید. در این پژوهش با استفاده از روش توصیفی ـ تبیینی به این پرسش ها پاسخ داده ایم: سیاست نامه نویسی از چه مبانی معرفتی ای بهره می برد؟ ساختار معرفتی این دانش از چه مفاهیمی تشکیل شده است؟ روش کاربردی این دانش کدام است؟ سیاست نامه نویسی چه حوزه های معرفتی ای را فعال می سازد؟ این دانش از چه زمینه های وجودی غیرمعرفتی اجتماعی و فردی ای بهره می برد؟ و در نهایت چه نقدهایی بر این دانشِ دورة میانه وارد است؟ سیاست نامه نویسی دورة میانه نه در تداوم اندیشة ایرانشهری و نه جزئی از قلمرو فراخ فقه و فلسفة عملی و منضم به آن حوزه، بلکه یک جریان مستقل علمی در عرصة دانش اجتماعی مسلمانان است    .

کلید واژه ها: سیاست نامه نویسی، دورة میانه، قدرت، ویژگی های حاکم.

نشریه علمی – پژوهشی معرفت فرهنگی – اجتماعی، سال پنجم، شماره چهارم، پیاپی 20، پاییز 1393

متن کامل مقاله : http://marefatefarhangi.nashriyat.ir/node/62

http://ecc.isc.gov.ir/showJournal/2580/59378/771413

چکیده

نظریة کارکردگرایی یکی از چند نظریة کلاسیک در جامعه‏شناسی است که‏ چارچوب روش‏شناختی آن را امیل دورکیم پایه‏گذاری کرده و گسترة آن از فرانسه به اروپا و آمریکا بسط یافته است. این مقاله نه تحلیلی ماهوی از نظریة کارکردگرایی دورکیم، بلکه تحلیلی است از سنخ مباحث متاتئوریک که به سبک روش‌شناسی بنیادین علم به بررسی مبانی معرفت‌شناختی و وجودشناختی نظریه‌های علمی می‌پردازد. با تحلیل این نظریة با روش‌شناسی بنیادین، مبانی هستی‏شناختی، انسان‏شناختی و معرفت‏شناختی نظریة دورکیم و مسیر تولید آن را آشکار ساخته و از این طریق، زمینة نقد و بررسی آن را فراهم آورده است. می‌توان گفت، نظریة کارکردگرایی دورکیم از نظر هستی‌شناختی، معرفت‌شناختی و انسان‌شناختی دچار تقلیل‌گرایی شده است و این تقلیل‌گرایی آن را با نقدهای اساسی مواجه می‌سازد    .

کلیدواژه‌ها: امیل دورکیم، روش‌شناسی بنیادین، مبادی نظریه، کارکردگرایی.

نشریه علمی – پژوهشی معرفت فرهنگی – اجتماعی، سال دوم، شماره سوم، تابستان 1390، صفحه 85 ـ 112

متن کامل مقاله: http://marefatefarhangi.nashriyat.ir/node/62

http://ecc.isc.gov.ir/showJournal/2580/31298/549940