همزمان با آغاز سال تحصیلی دانشگاهها و حوزه های علمیه در این نوشتار می خواهم به تحلیل سخنی حکیمانه از استاد بزرگ وارمون آیت الله حاج شیخ تقی خاتمی زنجانی (ره) بپردازم که تقریباً همه ی طلبه هایی که با ایشان مأمونس بودند این جمله را از ایشان شنیده اند که می فرمود: «اگر آخرت را هم می خواهید خوب درس بخوانید.»

بسیاری از ما با کارکردهای این دنیایی تحصیل علم آشنا هستیم. ولی شاید ارتباط دستیابی به سعادت اخروی با تحصیل مشخص نباشد. برای روشن شدن این ارتباط به چند نکته اشاره می کنم:

1.      تمام رفتار و کنش های انسانی پیامدهای خواسته یا ناخواسته ایی دارد که بعد از انجام کنش قابل مشاهده است.

2.      براساس نظام تربیتی اسلام کنش های انسانی دنیای اخروی ما را شکل می دهند.

3.      تمام کنش های انسانی برخلاف رفتارهای حیوانی، معنادار و آگاهانه (یعنی دارای منشاء شناختی) می باشد.

4.    بنابراین شناخت و آگاهی بخش مهم و اثرگذار یک کنش است و اگر آگاهی را از یک کنش حذف کنیم، کنش از استمرار باز می ماند.

5.      عدم آگاهی یا آگاهی های کاذب باعث صدور کنش های نامطلوب از افراد خواهد شد.

6.      کنش های نامطلوب که براساس ضعف آگاهی یا عدم آگاهی شکل گرفته اند، حیات اخروی نافرجامی را برای انسان رقم خواهد زد.

7.   فراهم ساختن حیات اخروی سعادتمندانه و رستگاری اخروی در گرو صدور کنش های مطلوب است.

8.      و همانطور که ذکر شد کنش های مطلوب با توجه به آگاهانه بودن آنها، در گرو دستیابی به آگاهی و علم راستین است

9. و این وظیفه ی نهاد علم است که باید آگاهی حقیقی برای صدور کنش های انسانی مطلوب را در اختیار افراد قرار دهد. بنابراین ارتباط تحصیل علم دستیابی با سعادت اخروی آشکار می شود.

10.      البته از سوی دیگر توجه به ابعاد اخروی در علم آموزی، آفت هایی مانند شهرت جویی، تکبر و غرور را هم که یک جوینده ی علم را تهدید می کند از بین می برد و به عنوان یک نظام کنترلی برای نهاد علم، عمل می کند.